Երևան քաղաքի պատմության թանգարանն աշխարհի հնագույն քաղաքներից մեկի՝ Երևանի ճանաչված և ընդունված այցեքարտն է:
Թանգարանը տեղակայված է քաղաքապետարանի շենքում (2005թ.-ից) և նրա հետ կազմում է մեկ միասնական ճարտարապետական համալիր (ճարտարապետ՝ Ջիմ Թորոսյան):

Հիմնադրվել է 1931թ., որին գործուն կերպով մասնակցել են ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Մ. Սարյանը, ճարտարապետներ՝ Ալ. Թամանյանը, Թ. Թորամանյանը, գիտնականներ Ս. Լիսիցյանը, Ե. Շահազիզը և այլք:

Ներկայումս այն Հայաստանի մայրաքաղաքի առաջատար մշակութային կենտրոններից է:

Երևանի պատմության թանգարանն իրականացնում է գիտացուցադրական, գիտահավաքչական, պահպանության, էքսկուրսային-հանրահռչակման գործառույթներ: Ցուցադրությունը ներկայացնում է Երևանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը:

Թանգարանում կատարվում է նաև մեծածավալ գիտահետազոտական աշխատանք, որի վկայությունն են Երևանի պատմության, կենցաղի ու մշակույթի ուսումնասիրությանը նվիրված «Երևան», «Երևան 2», «Երևան 3» ժողովածուները, թանգարանի հավաքածուների 11 կատալոգները, ինչպես նաև «Երևանի տարեգրությունը», «Երևանի նշանավոր ընտանիքները», «Երևանը հայ երգարվեստում» աշխատությունները:

Թանգարանը համագործակցում է գիտական, կրթական հաստատությունների, զբոսաշրջային ընկերությունների, միջազգային կառույցների, ԻԿՕՄ–ի, մի շարք հայաստանյան և արտասահմանյան թանգարանների հետ:

Ընդհանուր հավաքածուն ներառում է շուրջ 94000 ցուցանմուշ: Դրանց թվում են Երևանյան քարայրի նախամարդու աշխատանքային գործիքները, եգիպտական բուրգերից ավելի հին Շենգավիթի խեցեղենը, Վան-Ուրարտու հզորագույն թագավորության կենցաղի և նյութական մշակույթի առարկաները, անտիկ ժամանակաշրջանի կարասային (սափորային) ծիսական թաղման իրերը, հարուստ դրամագիտական հավաքածուն, որը ներառում է Երևանի տարածքում հայտնաբերված պարթևական, հռոմեական, բյուզանդական, արաբական, հունական և այլ դրամներ:
Եզակիությամբ առանձնանում են ազգագրության, կերպարվեստի, լուսանկարների ու փաստաթղթերի հավաքածուները:

Տնօրեն՝ Արմինե Սարգսյան

Աշխատանքային օրեր և ժամեր՝ երկուշաբթի-շաբաթ, 11:00-17:00

Հասցե՝ Արգիշտի 1/1, 0015

Հեռ.՝ +37410 568 185  

Կայք՝ www.yhm.am

Էլ. փոստ ՝ tangaran@yerevan.am

«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանը հիմնադրվել է 1968թ. հոկտեմբերի 19-ին՝ ի նշանավորումն Երևան քաղաքի 2750-րդ տարեդարձի:

Արգելոց-թանգարանը ստեղծվել է Երևան քաղաքի վարչական սահմաններում գտնվող 3 նշանավոր հնավայրերի` Արին բերդ, Կարմիր բլուր և Շենգավիթ, և այդ հնավայրերից հայտնաբերված նյութական մշակույթի մնացորդների և գտածոների հիման վրա: Արգելոց-թանգարանն ունի 2 մասնաճյուղեր. Երևանյան լճի ափին գտնվող Շենգավիթ վաղ երկրագործական բնակատեղին և Ռուսա II-ի կողմից Երևանի հարավարևմտյան արվարձանում` Հրազդան գետի ափին, մ.թ.ա. VIIդ. կեսերին կառուցված Թեյշեբաինի (Կարմիր բլուր) քաղաք-ամրոցը: Իր մասնաճյուղերով այն զբաղեցնում է շուրջ 80 հա տարածք:

«Էրեբունի» թանգարանի շենքի նախագծի հեղինակներն են ճարտարապետներ Շմավոն Ազատյանն ու Բաղդասար Արզումանյանը, քանդակագործը` Արա Հարությունյանը: Այն հանդիսանում է հանրության համար այցելելի միակ հնագիտական արգելոց-թանգարանը Երևան քաղաքում և կարևոր ուրարտագիտական կենտրոն տարածաշրջանում:

Թանգարանի հավաքածուն կազմում են Արին բերդ, Կարմիր բլուր, Շենգավիթ հնավայրերից, ինչպես նաև Հայաստանի տարբեր շրջաններից դիպվածով կամ պարբերաբար իրականացվող պեղումներից հայտնաբերված նախաուրարտական, ուրարտական, աքեմենյան, հելլենիստական և վաղ հայկական ժամանակաշրջաններին վերաբերող ավելի քան 12753 հնագիտական առարկաները՝ խմբավորված 160 հավաքածուներում: Թանգարանի մշտական ցուցադրությունը ներկայացնում է Ուրարտուի պատմությունը, զարգացած տնտեսությունը, ճարտարապետությունն ու կերպարվեստը, ոռոգման և ամրաշինական համակարգերը, շինարարական տեխնիկան, որմնանկարչությունը, խեցեգործությունը և այլ բնագավառներում պետության առաջընթացի մասին վկայող նյութեղեն ապացույցներ:

Թանգարանն ունի Գիտահետազոտական, Ֆոնդերի պահպանման, Հասարակայնության հետ կապերի և հանրահռչակման, Էքսկուրսիոն և մասսայական աշխատանքների բաժինները, Վերականգնման լաբորատորիա: Տարեկան թանգարան է այցելում շուրջ 24000 զբոսաշրջիկ: Թանգարանն ունի հուշանվերների կրպակ, որտեղից այցելուները ձեռք են բերում թանգարանային հավաքածուից ընտրված առարկաների կրկնօրինակներ և դրանց պատկերներով ստեղծված մշակութային արտադրանքներ: 2012թ.-ից թանգարանում գործում է «Պատանի հնագետ» դպրոցը: Այն նպատակ ունի աջակցել հնագիտությամբ հետաքրքրվող երիտասարդներին մասնագիտության ընտրության հարցում, ինչպես նաև հնագիտական գիտելիքների տարածմամբ նպաստել հնագիտական ժառանգության պահպանությանը:

Տնօրեն՝ Միքայել Բադալյան

Աշխատանքային օրեր և ժամեր՝ երեքշաբթի-կիրակի, 10:30-16:30

Հասցե՝ Էրեբունի փող. 38

Հեռ.՝ +37410 432 661

Կայք ՝ www.erebuni.am

Էլ. փոստ՝ erebunimuseum@gmail.com

Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարանը 1972թ. հիմնել է Հենրիկ Իգիթյանը` Երևանի քաղաքապետ Գ. Հասրաթյանի, ինչպես նաև` հայ լավագույն նկարիչների աջակցությամբ: Որպես ժամանակակից արվեստի մասնագիտացված թանգարան` այն առաջինն էր ոչ միայն նախկին Խորհրդային Միության, այլև ողջ սոցիալիստական ճամբարի տարածքում: Հետագա 20 տարվա ընթացքում պահպանվում է թանգարանի եզակիությունը: Թանգարանի առաջին ցուցադրությունը լիովին կազմված էր 60-ական թվականների հայ նկարիչների գործերից` նրանց իսկ նվիրատվությամբ: Մինաս Ավետիսյանի, Աշոտ Հովհաննիսյանի, Մարտին Պետրոսյանի, Հակոբ Հակոբյանի, Գայանե Խաչատրյանի, Վրույր Գալստյանի, Էլիբեկյան եղբայրների, Հարություն Կալենցի, Ռուդոլֆ Խաչատրյանի, Աշոտ Բայանդուրի և ուրիշ անվանի նկարիչների գործեր թանգարանի ցուցադրության հիմնական առանցքն են: 2007թ. թանգարանին հատկացվել է նոր մասնաշենք, որտեղ ցուցադրվում են նաև միջին և երիտասարդ սերնդի աշխատանքները: 80-ականների նկարիչներից են թանգարանում ներկայացված Կամո Նիգարյանը, Մարինե Դիլանյանը, Ալբերտ Հակոբյանը, Սամվել Բաղդասարյանը, Արևիկ Արևշատյանը, Ռուբեն Գրիգորյանը, Արմեն Գևորգյանը, Սոնա Բանոյանը, Վահան Ռումելյանը, Մոկո Խաչատրյանը, Գագիկ Ղազանչյանը, Տիգրան Մատուլյանը, Մուշեղ Մխիթարյանը, Թենի Վարդանյանը, Գաբրիել Մանուկյանը, Սարգիս Համալբաշյանը, Արթուր և Արարատ Սարգսյանները և այլք:

2004թ. բարերար Գրիգոր Մուրադյանի կողմից թանգարանը ստացավ ամերիկաբնակ ճանաչված նկարիչ և քանդակագործ Էմիլ Կազազի աշխատանքները: Հենրիկ Իգիթյանի գլխավորությամբ թանգարանի աշխատակազմը հրատարակության է պատրաստել մի շարք ալբոմներ` «Քոչար», «Ա. Բաժբեուկ-Մելիքյան», «Հովնաթանյանից` Մինաս», «Թանգարան», «Հայկական գունապնակ», «Հայկական գունապնակ», «Մինաս Ավետիսյան», «Վրույր Գալստյան», «Աշոտ Հովհաննիսյան», ինչպես նաև` 80-ականների նկարիչների անհատական կատալոգները: Այժմ տպագրության է պատրաստվում «Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարան» կատալոգը:

Տնօրեն՝ Նունե Ավետիսյան

Աշխատանքային օրեր և ժամեր՝ ամեն  օր բացի երկուշաբթիից, 11:00-18:00

Հասցե՝ Մաշտոցի պող. 7

Հեռ.՝ (37410) 535 359

Կայք ՝www.mamy.am

Էլ. հասցե՝ yerevanmodernartmuseum@gmail.com

Մշտական ցուցադրության տոմսի արժեքը 1500 դրամ   
Դպրոցական՝ 500 դրամ
Ուսանողական՝ 1000 դրամ

Մշտական ցուցադրության անվճար այցելություններ.
Նախադպր. տարիքի երեխաների, ժամկետային զին., ՀՊ մասնակիցներ, կենսաթոշակառուներ, 1-ին խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձինք (ուղեկցողի հետ), 2-րդ եւ 3-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձինք (առանց ուղեկցողի), հաշմանդամություն ունեցող երեխաներ, Թանգարանների միջազգային խորհրդի (ԻԿՕՄ) եւ Հուշարձանների եւ տեսարժան վայրերի պահպանման միջազգային խորհրդի (ԻԿՕՄՕՍ) անդամներ

Էքսկուրսիոն սպասարկում. հայերեն` 2000 դրամ, օտար լեզուներով` 4000 դրամ։

Յուրաքանչյուր ամսվա վերջին շաբաթ օրը մշտական ցուցադրության տոմսերը ՀՀ քաղաքացիների համար անվճար են:

«Ֆրիտյոֆ Նանսեն թանգարան» ՀՈԱԿ-ը բացվել է 2014 թվականին, Երևանի Նոր Նորքի 1-ին զանգվածում՝ Նանսենի փողոց, 4/4 հասցեում (բարերարներ՝ՀՀ վաստակավոր բժիշկներ Կառլեն և Սառա Եսայաններ, ճարտարապետ՝ Ալբերտ Սոխիկյան):

Թանգարանի մակերեսը՝ 40.6 քմ.:

Թանգարանի մուտքի մոտ տեղադրված է Ֆրիտյոֆ Նանսենի արձանը:

Թանգարանի այցելուները ցուցադրվող հայերեն գրքերի, ֆիլմերի, ցուցապաստառների, քանդակներիև թողարկված հոբելյանական նյութերի միջոցով ծանոթանում են նորվեգացի բևեռախույզ, Խաղաղության նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Ֆրիտյոֆ Նանսենի կյանքին և գիտական ու մարդասիրական գործունեությանը:

Ֆրիտյոֆ Նանսենը բացառիկ ներդաշնակությամբ զուգակցում էր մեծ գիտնականի, հասարակական գործչի ու մարդասերի լավագույն հատկանիշները: Նա առաջինն էր, որ չքավորին օգնելը կարեկցանքի աստիճանից վերածեց գործնականի՝ ապրելակերպի, իսկ անձնական բարեգործությունը՝ պետական քաղաքականության մակարդակի:

Ֆրիտյոֆ Նանսենի պայքարը՝ հանուն մարդու իրավունքների և արժանապատվության, փոխեց դիվանագետների և քաղաքագետների տեսակետն սեփական գործունեության նկատմամբ և ստեղծեց նոր չափանիշներ միջազգային քաղաքականության մեջ:

Ֆրիտյոֆ Նանսենի մարդասիրական հսկայական ողջ նվաճումը կարելի է բաժանել հիմնական երեք խմբի.

Նանսենյան օգնության կոմիտեի նախաձեռնությամբ՝ Ռուսաստանում (Վոլգայի ավազանում) և Ուկրաինայում շուրջ տասը միլիոն մարդկային կյանք փրկվեց: Անգնահատելի է Ֆ. Նանսենի դերը թուրք ճիվաղների հրահրած և իրագործած Հայոց մեծ եղեռնից ու հույն - թուրքական պատերազմից մազապուրծ քաղաքակիրթ քրիստոնյա երկու ժողովուրդների փրկությանև օգնության գործում:

320 հազար հայեր Նանսենյան անձնագրերով քաղաքացիություն ստացան աշխարհի 52 երկրներում, կարողացան օջախներ հիմնել և շարունակել կյանքը, իսկ 50 հազար հայեր Հունաստանից գաղթեցին Մայր հայրենիք և բնակություն հաստատեցին Սարդարապատում, որտեղ կենսապայմաններ ստեղծելու գործում նույնպես մեծ էր բարոյականության բարձրակետում կանգնած Ֆրիտյոֆ Նանսենի և նրա ղեկավարած հանձնախմբի դերը: Նրանք սկսեցին փորձագիտական - հետազոտական աշխատանքները, որոնց նկարագրություններն ու առաջարկներն, իբրև փաստաթղթային ապացույցներ, ժամանակին տեղ են գտել Ժնևյան հաղորդագրություններում, ապա դուրս եկել արխիվներից, հասել մեր օրերն ու դարձել մեծ նորվեգացուն նվիրված հայ ժողովրդի երախտագիտության ու սիրո առհավատչյան:

Փաստաթղթերը, այնուամենայնիվ, չէին կարող պահել Ֆրիտյոֆ Նանսենի հոգու թրթիռները, երբ նաքայլում էր հին Երևանի փողոցներով կամ երբ մասնակցում էր Շիրակի ջրանցքի բացմանը: Նրա հայաստանյան տպավորությունները վերածվեցին սիրո խոստովանությունների, որոնցում մեզ հատկապես պարտավորեցնող էին նրա հետևյալ խոսքերը. «Իմ հույսն է կարողանալ նորից վերադառնալ...»:  Քաղաքականության և բարոյականության հաշտեցման ճանապարհին Ֆրիտյոֆ Նանսենին ուժ էին հաղորդում հայ որբուկների սովահար աչքերը:

Տակավին 1906 թվականին Իզմիր քաղաքում հայերեն հրատարակվել է Ֆ. Նանսենի «Դեպի Բևեռ» գիրքը: Սա հայ ընթերցողի առաջին ծանոթությունն էր անվանի գիտնական-բևեռախույզին: Իսկ 1925-ի հայաստանյան ուղևորությունից հետո Ֆրիտյոֆ Նանսենի հրատարակած «Խաբված ժողովուրդ» գիրքը Հայ դատի հենասյուներից է, Հայաստանին և հայ ժողովրդին նվիրված լավագույն գրքերից մեկը:

Թանգարանում առանձին բաժին է հատկացված հովանավորներ Կառլեն և Սառա Եսայանների կյանքին և հայրենասիրական գործունեությանը:

Աշխատանքային օրեր և ժամեր՝ երեքշաբթի-շաբաթ, 10:00-18:00

Տնօրեն՝ Ֆ. Բախչինյան

Հասցե՝ Նանսենի փ. 4/4

Մուտքը՝ անվճար

Հայ ժողովրդի պատմության նորագույն շրջանի ազգային, պետական և քաղաքական խոշորագույն գործիչ, Ազգային հերոս Կարեն Սերոբի Դեմիրճյանի թանգարանը հիմնադրվել է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2001 թ. հունվարի 9-ի N 9 որոշումով` նրա կյանքն ու գործունեությունը ուսումնասիրելու, լուսաբանելու և հիշատակը հավերժացնելու նպատակով:

Թանգարանը կոչված է նաև նպաստելու երկրում քաղաքական այն մշակույթի զարգացմանը, որին դավանում էր Կարեն Դեմիրճյանը իր ամբողջ կյանքի և գործունեության ընթացքում:

Բացառիկ հետաքրքրություն է ներկայացնում Կարեն Դեմիրճյանի անձնական արխիվը, որը պահվում է թանգարանի ֆոնդերում:

Թանգարանի նիստերի դահլիճում անց են կացվում գիտաժողովներ, բանավեճեր, մամուլի կոնֆերանսներ, հանդիպումներ գիտության, մշակույթի, արտադրության ներկայացուցիչների և քաղաքական գործիչների հետ:
Թանգարանում թեմատիկ ցուցահանդեսներով լուսաբանվում են Հայ ժողովրդի պատմության նորագույն շրջանի 1960–1990 թթ. պատմության հիմնախնդիրները:

Թանգարանն ունի հետևյալ բաժինները՝ գիտահետազոտական, ցուցահանդեսների կազմակերպման և էքսկուրսիոն, վարչատնտեսական:

Թանգարանը համագործակցում է մի շարք թանգարանների և ուսումնական հաստատությունների հետ:
Նշանավոր ցուցանմուշներն են Կ. Դեմիրճյանի աշխատանքային օրագրերը (ձեռագիր), ՀԿԿ ԿԿ 1-ին քարտուղարի աշխատասենյակի կահույքը, Կարեն Դեմիրճյանի պետական պարգևները, Կարեն Դեմիրճյանի ձեռագիր հուշագրությունները, Կարեն Դեմիրճյանի անձնական իրերը:

Աշխատանքային օրեր և ժամեր՝ երկուշաբթի-շաբաթ, 11:00-17:00

Տնօրեն՝ Վահագն Մամյան 

Հասցե՝ Ղազար Փարպեցի 7

Հեռ.՝ +37410 531 710, 535 521 
Կայք՝ www.kdmuseum.am

Էլ. հասցե՝ museum-ksd@rambler.ru.